2024-yilda O‘zbekiston sun’iy intellekt bo‘yicha global rivojlanish reytingida 70‑o‘ringa ko‘tarildi. Bu so‘nggi yillarda O‘zbekistonda sun’iy intellekt texnologiyalarini rivojlantirishga katta e’tibor qaratilyotganini, shu bilan birgalikda axloqiy va huquqiy masalalarni ko’rib chiqish ham birdek muhimligini anglatadi.


Sun’iy intellekt haqida gapirganimizda, ko‘pchilik sun’iy intellektni faqat kelajak texnologiyasi deb biladi. Aslida esa, u allaqachon biz bilan. Faqat biz bunga e’tibor bermaymiz. Masalan: MyID, biometrik shaxsni aniqlash tizimi. Hozirda bu tizim 23 ta bank va 5 ta davlat tashkilotida faol ishlatilmoqda. Foydalanuvchilar soni esa 2,5 milliondan oshgan. Bu texnologiya orqali hujjat ko‘rsatmasdan, faqat yuz yoki barmoq izlari orqali shaxsini tasdiqlash mumkin.


Yana bir qiziq misol bu – qishloq xo‘jaligi va ekologiya sohasida AI ishlatilishi. O‘zbekistonda sun’iy intellekt bir necha sohalarda amalda qo‘llanilmoqda. Xususan, AI yordamida qishloq xo‘jaligi maydonlari masofadan turib monitoring qilinmoqda — bu yer holatini, hosilni va agrotexnik ehtiyojlarni doimiy ravishda kuzatish imkonini beradi. Shuningdek, Orolbo‘yi hududida ekologik o‘zgarishlarni aniqlash va tahlil qilishda ham sun’iy intellekt texnologiyalaridan foydalanilmoqda. Bunday kuzatuvlar orqali atrof-muhitdagi salbiy o‘zgarishlarni ertaroq aniqlab, ularga qarshi chora ko‘rish osonlashmoqda.

Bu SI texnologiyalar inqilobiming foydasi haqida so’z yuritar ekanmiz, parallel ravishda yana bir savol paydo bo‘ladi: AI biz haqimizdagi ma’lumotlarni qanday yig‘adi, saqlaydi va ishlatadi? Ya’ni, sun’iy intellekt bizga xizmat qilayapti, lekin bizni kuzatmayaptimi?

Shu sababli, davlat bu texnologiyalar bilan bog‘liq axloqiy va huquqiy me’yorlarni aniqlashtirishga kirishgan. Gazeta.uz yozishicha, 2025-yil oxirigacha O‘zbekistonda sun’iy intellektga oid milliy axloqiy kodeks ishlab chiqiladi. Bu kodeks texnologiya ishlab chiquvchilari, foydalanuvchilar va davlat o‘rtasida mas’uliyatni aniq belgilaydi.

Lekin hozirning o’zida ishlab chiqilgan qonunlar ham bor. Misol uchun, Kun.uz manbasida aytilishicha, 2023-yil oktabr oyida yangi qonun loyihasi tuzilgan. Unga ko‘ra:

• Sun’iy intellekt yordamida tayyorlangan kontent maxsus belgi bilan ajratib ko‘rsatiladi. Ya’ni, odam yozganmi yoki SI — buni foydalanuvchi aniq biladi.
  
  

• Shaxsiy ma’lumotlarga ruxsatsiz ishlov berganlar uchun qonuniy javobgarlik belgilanishi ko‘zda tutilgan.
  
  

Texnologiya tezlik bilan rivojlanayotgan bir paytda, bu o‘zgarishlar inson huquqlari hamda shaxsiy daxlsizligini birinchi o‘ringa qo‘yish uchun amalga oshirilmoqda.

Xulosa

O‘zbekistonda sun’iy intellekt nafaqat rivojlanmoqda, balki kundalik hayotga tobora chuqurroq kirib kelmoqda. Bu bilan birga, uni tartibga solish va huquqiy mezonni mustahkamlash zarurati ham paydo bo‘lmoqda. Aynan shuning uchun hukumat bu borada qonunlar, kodekslar va ochiq muhokamalar asosida harakat qilmoqda.

AI – faqat texnologiya emas, balki jamiyatni qayta shakllantiruvchi kuchdir. Undan foyda ko‘rishimiz uchun esa, u qanday ishlashi va qanday qoidalarga bo‘ysunishini bilishimiz kerak.


Sun'iy intellektdan to'g'ri foydalanish, unga to'g'ri promptlar berish, samaradorlikni oshirish taktikalarini o'rganmoqchi bo'lsangiz  Najot Ta’limning “Prompt injinering” kursi siz uchun ayni muddao. 2 oy davom etadigan kursga yoziling, hamda SI’dan samarali foydalanish sirlarini o’rganing. Hoziroq bog’laning:

78-888-9-888
Administratsiyaga bog‘lanish